Laatst werd mij gevraagd in hoeverre je de akoestiek in je thuisstudio kan verbeteren met noppenschuim van de bouwmarkt. Ik heb degene moeten teleurstellen. Dit soort foam is niet heel geschikt voor gebruik in een studio, anders dan bekleding voor je microfonenkast. Dikte, densiteit, celstruktuur, afstand tot de muur etc. hebben allemaal invloed op de werking van het materiaal. Ik hoef dat niet allemaal uit te leggen, ik hou het even bij praktische tips.

Simpel noppenschuim van de bouwmarkt dempt alleen hoge en een beetje middenfrequenties. Bij gebruik in mate, kan dat een positieve werking hebben op het hoog in je ruimte. Als zou je heel je studioruimte ermee bekleden, dan heb je aan het verhaal een ruimte die erg “dood” klinkt, maar de basfrequenties zijn niet gedempt. De afgemixte tracks die uit zo’n ruimte komen, hebben veel te weinig laag omdat je tijdens het afmixen onbewust compenseert voor te veel laag in de ruimte.

Daar komt bij dat de meeste thuisstudio’s in kleine ruimtes (<15m2 oppervlakte) gebouwd worden. Daar zijn lage frequenties sowieso al een groot probleem i.v.m. de aard van de staande golven die zich daar bevinden. Er is geen manier om staande golven te vermijden anders dan de vorm en grootte van je ruimte aan te passen. Vaak is dat financieel niet mogelijk.

Lage frequenties zijn dus al problematisch en noppenschuim maakt het er niet beter op. Uit onderzoek is gebleken dat die noppenschuim zelfs nog iets efficiënter is als het met de noppen richting de muur wordt toegepast. Dat bevestigt dat er niet over het product is nagedacht. Daarom adviseer ik om breedbandige absorptiepanelen aan te brengen.

Deze panelen kan je kant-en-klaar kopen, dan zijn ze vaak van akoestisch opencellig schuim gemaakt. Ze zijn ook makkelijk zelf te maken. Er zijn veel handleidingen te vinden op het internet hoe je deze kan maken. Het principe is een houten frame, opgevuld met minerale wol (densiteit tussen de 50 en 80 kg/m3), bekleed met luchtdoorlatende stof doek (jute). Zowel de voor als achterkant moet luchtdoorlatend zijn. Voorbeeld: http://youtu.be/iyYUpkpL0gw. Specifieke bass traps (google als je meer wil weten, want hier schrijf ik niet over) zijn ook zelf te maken voor niet al te veel kosten, maar dat zou ik alleen doen als je duidelijk problemen ervaart van staande golven.

De volgende vraag die ik kreeg luidde: “Hoe kan ik het dan aanpakken zonder al te veel kosten te maken?”

Mijn wedervraag was om erachter te komen wat hij in de ruimte wilde doen. Een live room (opnameruimte) wil je meestal heel anders dempen dan een control room (de kamer waarin je afmixt).

Live room:

• Je wil flexibel kunnen zijn in je opstelling (en dus ook met je dempingsmateriaal).
• Het moet overal in de ruimte even goed klinken.
• Tapijt op de vloer is vaak geen optie in verband rijden van apparatuur (en een piano klinkt slecht op tapijt).
• Een aparte plek om te zingen, een zogenaamde vocal booth, is erg welkom.

Control room:

• Je wil een soort ‘sweet spot’ creëren op de plek waar de mix engineer zit. Op die plek is de akoestiek ideaal zodat de mixer alles zo goed mogelijk hoort. Ten eerste zorg je dat het bureau/mengpaneel op een logische plaats in de kamer staat. Symmetrie is belangrijk! Vaak kiest men voor het midden van de korte wand.
• Vervolgens zorg je dat je breedbandige absorptie hebt op de plekken van de “first reflections”. Ga zitten op de plek van de mix engineer. Kijk naar de wand. Laat iemand anders een spiegel tegen de wand houden. Zodra je de speaker ziet in de spiegel, dan vind de first reflection zich daar! Die heb je op de wanden naast je, achter je en op het plafond. Pas breedbandige demping toe ongeveer 1 vierkante meter om die first reflection-punten.
• Een mooie duimregel is dat je ongeveer 15% – 20% van de oppervlakte van de control room (alle wanden + vloer + plafond) bedekt wil hebben met breedbandige absorptie. Let op! In een kamer met te veel demping voel je een druk op je oren en kan je gedesoriënteerd raken. Ook dit wil je vermijden!
• Als je zou willen zou je elke stap van het optimaliseren van je ruimte kunnen controleren door middel van een geluidsmeting. Belangrijker, vind ik, dat je de ruimte prettig vind klinken en dat je er goede producties in maakt. Je gaat de klank van je ruimte, net als je monitoren, naar een verloop van tijd beter leren kennen. Je krijgt op een gegeven moment door hoe je mixen gaan vertalen naar andere geluidssystemen. Je kan dus ook goede producites maken zonder perfecte ruimte. Desalniettemin kan een meting je voorzien van waardevolle informatie. Ik zal later nog een blogpost schrijven over het meten van je ruimte.

Dus… de vraag is: “Wat wil je doen in die ruimte?” Alleen opnemen, afmixen of beide? In het geval van beide, adviseer ik om op een groot gedeelte van het plafond demping aan te brengen en een stuk of 3 verrijdbare “gobo’s” te maken. Gobo’s zijn hoge breedband dempende panelen (ook zelf maken), eventueel op wielen, die je kan verplaatsen om zo de akoestiek in de ruimte naar wens aan te passen. Die gobo’s kan je dan op de first reflection-punten zetten tijdens het afmixen, en eventueel verrijden/verzetten voor het maken van een vocal booth, gitaar isolation-booth of voor om het drumstel heen.

Voor als je alleen zang wil opnemen, heb ik nog een andere oplossing. Je kan een vocal booth maken met van die stevige verhuisdekens op mobiele kledingrekken. Die dempen voldoende midden- en hoge frequenties voor het opnemen van zang. De truc hier is dat de dekens niet aan de wand gehangen worden. Ze staan dichter bij de bron van geluid. Zo halen ze voldoende “de ruimte uit je opname” zodat je minder negatieve invloeden van de ruimte terughoort op de opname. Je kan dan achteraf nog een mooie galm op de opgenomen vocalen zetten.

Je kan een permanente ruimte maken op die manier, maar het is ook een goed idee om ze aan hoge mobiele kledingrekken (ook wel marktrekken genoemd) te hangen. Zo kan je snel de vocal booth makkelijk in de hoek schuiven als je meer ruimte nodig hebt. Mobiele kledingrekken heb je tot een lengte van 200 cm. Dit hoeft niet veel te kosten. Met een beetje geluk kan je 2e hands verhuisdekens overkopen (of krijgen) bij een verhuisbedrijf of City Box/Shurgard.

Het lijkt me onnodig om te vermelden dat de vocal booth met zware verhuisdekens geen voordelen biedt tijdens het afmixen. Je moet dus nog wel zorgen voor voldoende breedbandige absorptie in de ruimte of ergens anders afmixen.

Verder hebben poreuze/zachte/opencellige oppervlakken een positieve werking op de demping in de ruimte. Zet een slaapbank neer of leg een tapijtje neer. Dit kan nooit kwaad en het is nog gezellig ook!

In onze studio is het plafond voor zo’n 40% bedekt met platen waar steenwol in zit. In totaal is 16% van de oppervlakte aan demping aangebracht. Dit is goed voor een control room, maar niet voor een vocal booth. We nemen toch vocalen op in de control room, maar dan met een reflection screen. Dit zijn mooie producten, maar ga er niet vanuit dat ze al je akoestiekproblemen in 1 klap oplossen.